Cwestiynau cyffredin

Beth yw’r Panel Dyfarnu?

Tribiwnlys annibynnol a sefydlwyd dan Ran III Deddf Llywodraeth Leol 2000 yw Panel Dyfarnu Cymru.

Rôl y Panel yw ffurfio tribiwnlysoedd achos a thribiwnlysoedd achos interim i ystyried a yw aelodau etholedig neu gyfetholedig cynghorau sir, cynghorau bwrdeistref sirol, cynghorau cymuned, awdurdodau tân ac awdurdodau parciau cenedlaethol yng Nghymru (“awdurdodau perthnasol”) wedi gweithredu’n groes i god ymddygiad statudol eu hawdurdod.

Mae’r Panel hefyd yn gwrando ar apeliadau gan aelodau yn erbyn penderfyniadau a wnaed gan Bwyllgor Safonau eu hawdurdod, sy’n nodi eu bod wedi gweithredu’n groes i god ymddygiad eu hawdurdod.

Pwy yw aelodau’r Panel?

Mae Panel Dyfarnu Cymru yn cynnwys Llywydd (aelod cyfreithiol), aelod cyfreithiol arall a phedwar aelod lleyg a benodir gan y Prif Weinidog yn dilyn argymhellion a wnaed gan y Comisiwn Penodiadau Barnwrol.

Y Llywydd presennol yw Mrs Claire Sharp a’r Dirprwy Lywydd yw Mrs Siấn McRobie.

Pwy all gyflwyno honiad i Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru?

Gall unrhyw un gyflwyno honiad ysgrifenedig i’r Ombwdsmon bod aelod etholedig neu gyfetholedig wedi gweithredu’n groes i god ymddygiad awdurdod. Bydd yr Ombwdsmon yn penderfynu a yw’r honiad yn cyfiawnhau cynnal ymchwiliad.

Gall yr ymchwiliad gael ei gynnal gan yr Ombwdsmon, neu gall yr Ombwdsmon gyfeirio’r honiad at Swyddog Monitro’r awdurdod perthnasol dan sylw er mwyn i’r Swyddog hwnnw gynnal ymchwiliad a chyflwyno adroddiad i Bwyllgor Safonau’r awdurdod.

Sut y caiff achosion eu cyfeirio at Banel Dyfarnu Cymru?

Gall achosion ddod i law mewn dwy ffordd:

• drwy law Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru, sy’n gyfrifol am ymchwilio i honiadau bod aelodau etholedig neu gyfetholedig awdurdodau perthnasol yng Nghymru wedi gweithredu’n groes i’r codau ymddygiad statudol y mae’r awdurdodau hynny wedi’u mabwysiadu, ac sy’n gyfrifol am adrodd ynghylch yr honiadau hynny.
• drwy apeliadau gan gynghorwyr lleol yn erbyn penderfyniad Pwyllgor Safonau eu hawdurdod perthnasol.

Beth fydd yn digwydd pan fydd y tribiwnlys yn cael atgyfeiriad gan Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru?

Bydd y tribiwnlys yn ysgrifennu atoch i roi gwybod i chi bod atgyfeiriad wedi dod i law oddi wrth Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru. Byddwch yn cael Ffurflen Ateb Hysbysiad Cyfeirio (PDC01) i’w llenwi er mwyn ymateb i’r atgyfeiriad.

Sut y gallaf i fynegi amheuaeth ynghylch y ffeithiau perthnasol?

Gellir defnyddio Adran 4 y Ffurflen Ateb Hysbysiad Cyfeirio i nodi unrhyw amheuaeth a allai fod ynghylch y ffeithiau perthnasol.

Beth fydd yn digwydd pan fydd y tribiwnlys yn cael apêl?

Bydd y tribiwnlys yn cydnabod yr apêl yn erbyn penderfyniad y Pwyllgor Safonau. Os na fydd Ffurflen Hysbysiad Apêl (PDC05) wedi’i llenwi, byddwn yn anfon copi o’r ffurflen atoch er mwyn i chi ei llenwi.

Sut y gallaf i egluro fy rhesymau dros apelio?

Gellir defnyddio Adran 4 y Ffurflen Hysbysiad Apêl i nodi eich rhesymau dros apelio. Dylech geisio rhoi trosolwg o’ch rhesymau dros amau canfyddiadau’r Pwyllgor Safonau. Bydd rhannau dilynol y ffurflen yn eich galluogi i roi gwybodaeth fanylach i gefnogi’r rhesymau yr ydych wedi’u nodi.

Sut y gallaf i fynegi amheuaeth ynghylch y ffeithiau perthnasol?

Gellir defnyddio Adran 5 y Ffurflen Hysbysiad Apêl i nodi unrhyw amheuaeth a allai fod ynghylch y ffeithiau perthnasol. Bydd y tribiwnlys yn penderfynu drosto’i hun ynghylch y ffeithiau perthnasol, ar ôl ystyried yr hyn sydd gennych chi a’r hyn sydd gan Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru neu’r Swyddog Monitro (fel y bo’n briodol) a’r Pwyllgor Safonau i’w ddweud am yr achos honedig o weithredu’n groes i’r cod ymddygiad.

A allaf i anfon fy ffurflen i’r tribiwnlys drwy ebost?

Mae Panel Dyfarnu Cymru yn fodlon derbyn gohebiaeth drwy ebost. Mae'r manylion cyswllt i'w gweld yn yr adran Cysylltu o'r wefan hon. Gallwch hefyd anfon gwybodaeth drwy’r post.

Beth os oes gennyf unrhyw anghenion ychwanegol?

Cofiwch eich bod yn rhoi gwybod inni am unrhyw anghenion ychwanegol sydd gennych pan fyddwch yn anfon eich ffurflen atom fel y gallwn wneud addasiadau yn ôl yr angen i sicrhau bod y gwrandawiad yn gwbl hygyrch.

Sut y caiff dogfennau eu hanfon ataf?

Caiff pob dogfen weithdrefnol ei hanfon drwy’r Post Brenhinol gan ddefnyddio’r gwasanaeth danfon arbennig neu’r gwasanaeth danfon cofnodedig, oni bai eich bod wedi cadarnhau eich bod am gael gohebiaeth drwy ebost.

A allaf i ymateb yn Gymraeg?

Mae’r tribiwnlys yn derbyn pob gohebiaeth yn Gymraeg.

A all y tribiwnlys roi cyngor?

Ni all y tribiwnlys roi cyngor. Mae’r tribiwnlys yn gorff barnwrol annibynnol, felly rhaid iddo barhau’n ddiduedd wrth ymdrin ag achosion. Gall ysgrifenyddiaeth y tribiwnlys ddarparu cyngor ynghylch gweithdrefnau’r tribiwnlys, ond ni all y tribiwnlys ddarparu cyngor cyfreithiol nac arweiniad ynghylch sut i gyflwyno achos.

A gaiff fy ymateb i ac unrhyw dystiolaeth ategol eu cadw’n gyfrinachol?

Dim ond i’r sawl sy’n rhan o’r achos y bydd gwybodaeth a ddarperir i’r tribiwnlys mewn perthynas ag atgyfeiriad neu apêl yn cael ei datgelu. Fodd bynnag, caiff gwrandawiadau eu cynnal yn gyhoeddus.

Beth fydd yn digwydd ar ôl i honiad gael ei wneud?

Bydd yr Ombwdsmon yn cynnal ymchwiliad er mwyn dod i un o’r casgliadau canlynol:

• ni weithredwyd yn groes i’r cod, neu nid oes angen cymryd unrhyw gamau gweithredu pellach;neu
• dylid llunio adroddiad ynghylch yr ymchwiliad a gwblhawyd a’i gyfeirio at Swyddog Monitro’r awdurdod perthnasol neu Lywydd Panel Dyfarnu Cymru.

Beth fydd yn digwydd pan gaiff achos ei gyfeirio at y Panel?

Pan fydd yr Ombwdsmon yn anfon ei adroddiad at Lywydd y Panel Dyfarnu, bydd tribiwnlys yn cael ei ffurfio o blith aelodau’r Panel i ystyried yr adroddiad a gwrando ar sylwadau gan yr aelod sy’n destun y gŵyn ac unrhyw dystion eraill. Gall yr aelod fod yn bresennol neu gall gael ei gynrychioli gan unigolyn arall.

A allaf i ddewis peidio â mynychu neu beidio â chael fy nghynrychioli mewn gwrandawiad tribiwnlys?

Gallwch. Bydd y tribiwnlys yn penderfynu a ddylai fwrw ymlaen â gwrandawiad yn absenoldeb yr aelod ynteu a ddylai ddod i benderfyniad ar sail sylwadau ysgrifenedig, os oes rhai, a wnaed gan yr aelod neu ar ran yr aelod.

Sut y caiff tystion eu galw i wrandawiadau tribiwnlys?

Gall tystion gael eu galw gan yr aelod yr honnir iddo weithredu’n groes i’r cod ymddygiad.

Yn ogystal, gall tystion gael eu galw gan y tribiwnlys ei hun.

Sut y bydd tyst yn cael gwybod am wrandawiad?

Os aelod sydd wedi gofyn am bresenoldeb tyst, yr aelod fydd yn gyfrifol am sicrhau bod y tyst yn cael gwybod am y gwrandawiad a’r aelod fydd yn gyfrifol am gadarnhau y bydd y tyst yn bresennol.

Os bydd y tribiwnlys yn dymuno galw tystion, bydd y Cofrestrydd yn cysylltu â nhw i roi gwybod iddynt am y gwrandawiad a bydd y Cofrestrydd yn cadarnhau y byddant yn bresennol.

Gall y tribiwnlys wysio tyst?

Mae gan y tribiwnlys y pŵer i wysio tystion os oes angen. Gall y tribiwnlys wneud hynny o’i ddewis ei hun neu ar gais yr aelod. Ni fydd tribiwnlys yn gwysio tyst oni bai bod y tyst wedi gwrthod mynychu.

Faint o dystion y gallaf i eu galw ar fy rhan?

Bydd nifer y tystion a gaiff eu galw’n dibynnu ar y tribiwnlys. Fodd bynnag, gall y tribiwnlys gyfyngu ar nifer y tystion a gaiff eu galw gan yr unigolyn a gyhuddir, os yw’n ymddangos i’r tribiwnlys na fydd y tystion yn cyflwyno tystiolaeth newydd bwysig o ffaith, neu os gelwir ar ormod o dystion i dystio i gymeriad unigolyn.

Beth yw rôl y tyst?

Rôl y tyst yw darparu tystiolaeth o ffaith neu dystiolaeth i gefnogi cymeriad yr aelod a gyhuddir.

Yn ogystal, gall tystion ddarparu tystiolaeth o’r camau gweithredu sydd i’w cymryd os bydd y panel yn dod i’r casgliad bod aelod wedi gweithredu’n groes i’r cod ymddygiad.

A all tyst hawlio treuliau?

Gall tyst hawlio treuliau teithio a chynhaliaeth, a lle bo’n briodol gall hawlio iawndal am golli amser o’r gwaith ar sail y cyfraddau a nodir yn Atodiad A y Canllaw i Dystion (PDC09).

Ni fydd y Panel Dyfarnu yn talu treuliau unrhyw drydydd parti sy’n mynychu tribiwnlys achos gyda thyst, er enghraifft ffrind, aelod o’r teulu neu gynrychiolydd cyfreithiol.

A fydd y Panel Dyfarnu yn talu unrhyw dreuliau eraill yr eir iddynt?

Mewn rhai amgylchiadau, gall y Panel Dyfarnu gytuno i dalu treuliau ychwanegol y bydd unigolyn y mae’n ofynnol iddo fynychu tribiwnlys achos yn mynd iddynt. Rhaid cytuno ar unrhyw dreuliau ychwanegol â’r Panel Dyfarnu cyn yr eir iddynt. Rhaid i unrhyw hawliad gael ei gefnogi gan yr holl ddogfennau perthnasol.

A gaiff treuliau eu talu mewn perthynas â gwysio tyst?

Dan baragraff 8 Rheoliadau Dyfarniadau gan Dribiwnlysoedd Achos a Thribiwnlysoedd Achos Interim (Cymru) 2001 (OS 2001 Rhif 2288), nid yw’n ofynnol i unrhyw unigolyn a gaiff ei wysio i ymddangos gerbron tribiwnlys a ffurfiwyd gan Banel Dyfarnu Cymru wneud hynny oni bai bod y treuliau angenrheidiol sy’n gysylltiedig â bod yn bresennol yn cael eu talu iddo.

Faint o aelodau’r Panel sy’n bresennol mewn gwrandawiad tribiwnlys?

Tri, fel rheol. Caiff y tribiwnlys ei gadeirio gan un o aelodau cyfreithiol y Panel.

Sut beth fydd y tribiwnlys?

Ar ddechrau’r gwrandawiad, bydd y Cadeirydd yn esbonio’r drefn weithredu y bydd y tribiwnlys yn ei mabwysiadu. Bydd y tribiwnlys, hyd y gellir, yn ceisio osgoi ffurfioldeb wrth weithredu. Bydd hawl gan yr unigolyn sy’n destun y gŵyn roi tystiolaeth, galw tystion, holi unrhyw dystion ac annerch y tribiwnlys. Mae canllawiau pellach ar weithdrefnau tribiwnlys ar gael gan y Cofrestrydd i'r Panel ar y rhan Canllawiau a ffurflenni o'r wefan hon.

A yw’r tribiwnlysoedd yn agored i’r cyhoedd a’r wasg?

Ydynt, oni bai bod y tribiwnlys wedi cael cais i gynnal y gwrandawiad yn breifat a’i fod wedi cytuno i wneud hynny, neu fod y tribiwnlys yn penderfynu ar y dydd bod materion na ddylai’r cyhoedd fod yn rhan ohonynt. Fodd bynnag, ni chaniateir defnyddio camerâu, offer fideo neu offer recordio arall yn ystod y trafodion.

Sut y gallaf i ddarganfod ym mhle a phryd y caiff tribiwnlys ei gynnal?

Bydd manylion trefniadau tribiwnlysoedd yn cael eu cyhoeddi yn yr adran Tribiwnlysoedd sydd i Ddod ar y wefan hon neu gan Gofrestrydd y Panel. Mae manylion cyswllt i'w gweld ar y dudalen Cysylltu ar y wefan hon.

A yw’r tribiwnlys yn fodlon cynnal gwrandawiadau yn Gymraeg?

Gofynnir i chi nodi eich dewis iaith ar y ffurflenni cais. Cyn y gwrandawiad, bydd y tribiwnlys hefyd yn ceisio sefydlu dewis iaith unrhyw unigolion eraill sy’n cymryd rhan ynddo.

Beth fydd yn digwydd ar ôl i’r tribiwnlys ystyried y dystiolaeth?

Ar ôl ystyried unrhyw wybodaeth a gyflwynwyd yn ysgrifenedig ac ar lafar, bydd y tribiwnlys yn dod i benderfyniad ynghylch a ydych wedi methu â dilyn darpariaethau’r cod ymddygiad.

Pa gosbau y gall tribiwnlys eu rhoi?

Mewn achosion a gaiff eu cyfeirio’n uniongyrchol gan yr Ombwdsmon, mae ystod o gosbau ar gael i’r tribiwnlys.

Mewn achosion apêl, bydd y tribiwnlys yn penderfynu a ddylid cadarnhau ynteu wrthdroi penderfyniad Pwyllgor Safonau, naill ai drwy gymeradwyo’r gosb a roddwyd neu drwy gyfeirio’r mater yn ôl at y Pwyllgor.

Mae manylion llawn y cosbau i’w gweld yn y cyhoeddiadau canlynol sydd ar gael ar y rhan Canllawiau a ffurflenni o'r wefan hon.

Atgyfeiriadau – Canllaw ar Gosbau (PDC04)
Apeliadau – Canllaw ar Gosbau (PDC08)

Pwy fydd yn cael gwybod am benderfyniad y tribiwnlys?

Caiff copi o’r penderfyniad ei anfon at yr unigolyn sy’n destun y gŵyn, Pwyllgor Safonau’r awdurdod perthnasol, yr Ombwdsmon a’r unigolyn a gyflwynodd yr honiad gwreiddiol (os yw’n hysbys).

Pryd y bydd pob parti’n cael gwybod am y penderfyniad?

Fel rheol, bydd y partïon yn cael gwybod am y penderfyniad ar lafar ar ddiwedd y gwrandawiad. Fodd bynnag, mae’n bosibl weithiau y bydd tribiwnlys yn gohirio ei benderfyniad. Caiff y penderfyniad a’r rhesymau drosto eu cadarnhau mewn datganiad ysgrifenedig cyn gynted ag sy’n bosibl ar ôl y gwrandawiad.

A gaiff penderfyniad y tribiwnlys ei gyhoeddi?

Caiff y penderfyniad ei gyhoeddi mewn un neu ragor o bapurau newydd sy’n cylchredeg yn ardal yr awdurdod perthnasol. Caiff copi o’r penderfyniad ei gyhoeddi hefyd ar adran Penderfyniadau y wefan hon.

Pan fydd tribiwnlys yn gwrando ar dystiolaeth yn breifat, gellir gwneud newidiadau i destun yr adroddiad ysgrifenedig ynghylch y penderfyniad er mwyn cynnal cyfrinachedd.

A geir hawl i apelio yn erbyn penderfyniad y tribiwnlys?

Mewn rhai amgylchiadau lle caiff achosion eu cyfeirio’n uniongyrchol at y Panel Dyfarnu gan yr Ombwdsmon, gall y sawl sy’n destun y gŵyn ofyn am ganiatâd yr Uchel Lys i apelio yn erbyn penderfyniad.

Ni cheir hawl i apelio yn erbyn penderfyniad tribiwnlys a ffurfiwyd i ystyried apêl yn erbyn penderfyniad Pwyllgor Safonau, ond fel corff cyhoeddus gall y Panel Dyfarnu a’i dribiwnlysoedd fod yn destun adolygiad barnwrol lle bo hynny’n briodol.